DE EERSTE JAREN VAN HET GROENE KRUIS IN GROU
Op 3 november 1900 werd te Driebergen door huisarts Wilhelm Poolman het Groene Kruis opgericht. Hij ijverde voor een vereniging, die actief bezig kon zijn bij het verzorgen en verplegen van zieken en het verbeteren van de hygiënische omstandigheden. De vereniging breidde zich vervolgens over heel Nederland uit. Ook in Grou werd een afdeling van het Groene Kruis opgericht.
Aan de hand van berichten in ‘Frisia’, de dorpskrant van Grou en omgeving, volgt hier een overzicht van de activiteiten uit de beginjaren van deze vereniging.
29 october 1904. Ds. Ens en Dr. Prins roepen de Grousters op om 11 november te komen naar een bijeenkomst waar Ds. C. Fleischer uit Makkum, de stichter van het Groene Kruis in Fryslân, doel en werking nader zal uiteenzetten.
26 november 1904. ”Een 70-tal personen heeft gevolg gegeven aan de uitnodiging tot bijwoning eener vergadering ten doel hebbende de oprichting van eene afdeeling van het Groene Kruis in onze plaats.”
Spreker van de avond was ds. Fleischer.
“Hij begon met in de eerste plaats te wijzen op het feit, dat zoovelen als ’t ware bang zijn voor de frisse lucht, zoodat in menig huis bijna nooit een raam open mocht, hij trok te velde tegen het slapen in bedsteden en dat het ontbrak aan de reinheid van het lichaam, hoevelen alleen hun aangezicht en handen wasschen, terwijl op het bedekte deel geen droppel water ooit kwam. Door het buitenhouden der frissche lucht in de woningen, door dat gemis aan zindelijkheid ontstonden of verergerden vele ziekten. Door daarop te wijzen tracht het Groene Kruis ziekten te voorkomen. Waren de menschen echter eenmaal ziek, dan was het Groene Kruis daar, om zoveel mogelijk te trachten verdere voortgang der ziekte en eventueel lijden te voorkomen. Bij besmettelijke ziekten zorgde zij voor ontsmetting, waardoor verbranding werd voorkomen en dus veel schade werd bespaard.”
Op een lijst die tijdens de vergadering circuleerde gaven 50 personen zich als lid op, zodat de afdeling Grouw daarmee was opgericht. Ieder was vrij in de contributie met een minimum van 50 cent.
1-1-1905. Ingezonden: ” Evenals in tal van andere plaatsen in Friesland, is onlangs ook in ons dorp een Afdeeling opgericht van het Groene Kruis. Het doel is allerlei gezondheidsbelangen te behartigen, het ontstaan van ziekten, zoo mogelijk, te voorkomen en bij gewone ziektegevallen alle gewenschte verplegingsmiddelen beschikbaar van de leden te stellen. Verblijdend is het zeker, dat reeds een 70-tal toetraden als lid en de jonge Afdeeling daardoor in staat is, een begin te maken met het inrichten van een, voorloopig zeer bescheiden, magazijn van verplegings-hulpmiddelen.
22-7-1905. Er komen kartonnen bordjes in de schoollokalen te hangen met teksten om ook de kinderen te wijzen op zindelijkheid zoals:
Holle en hannen tige wosken, Reade lippen wite tosken.
Eagen, wangen helder blier, Eptich kjimd it skjinne hier.
Kreas en moai de klean oan’t liif, Net te slop en net te stiif:
Ik leau grif dat ien en oar, Keart faek dokter bûtendoar.
In handoek wirdt der brûkt, For lichem, holle en hannen,
In skûteldoek wirdt brûkt, For stiengûd, potten, pannen:
Mei de iene doek hâldt Mem, De berntsjes skjin en fris:
Mei de oare it thegûd glêd, Det dit in wûnder is.
26-1-1907. Dr. Vos, geneesheer- directeur van het bekende Sanatorium voor on– en minvermogende borstlijders te Hellendoorn, vertelt op de vergadering over de oorzaken en behandeling van tuberculose.
26-1-1907. Verzoek van het bestuur der Afdeeling Grouw van het Groene Kruis aan het gemeentebestuur om bij de o.l.school een regenwaterbak te plaatsen. Deze kan gebruikt worden door omwonenden en schippers.
6-10-1909. Mej. Van Hulst uit Harlingen, zelf wijkverpleegster geweest in Engeland, vertelt op de jaarvergadering over wijkverpleging. Een wijkverpleegster zal ongeveer fl 700 tot fl 800 per jaar gaan kosten.
2-7-1910. Het bestuur benoemt een wijkzuster. Het is zuster Prins uit Bijlen die op i juli met haar werk begint en fl 500 per jaar gaat verdienen.
11-2-1910. Aan de heeren kerkvoogden alhier is verzocht aan de vereeniging in bruikleen af te staan een Gedeelte van de Groote Bleek, met het doel daarop een lighal te plaatsen.
18-2-1911. Op de jaarvergadering mag niet gerookt worden.
25-2-1911. De Staats Courant no 44 bevat een K.B. van 18 Februari Tot schorsing van het besluit van B. en W. van Idaarderadeel, waarbij aan het bestuur van Het Groene Kruis toestemming is verleend tot het houden eener loterij van banket op 21 Februari (Sint Piter) bij de bakkers Boonstra, Klaren, Kerkhof en Andringa. Volgens Art. 3 der loterijwet van 1905.
(De bedoeling was de opbrengst te delen met de bakkers en het Groene Kruis).
25-2-1911. Op de 1000 levenden sterven er 16 aan tuberculose, terwijl er 40.000 lijders in ons land zijn. Als middelen ter bestrijding kunnen genoemd worden: rust, goede voeding, frisse lucht en nauwkeurige geneeskundige behandeling.
8-4-1911. Het Groene Kruis is in het bezit van een zuigelingenweegschaal. Aanvragen bij de wijkverpleegster.
22-4-1911. Door het bestuur der Afdeeling Groene Kruis is aanbesteed het bouwen van een lighal op de groote Bleek.
Ingeschreven door: D.T. Hiemstra fl 456
M. de Vries fl 449
J.H. v.d. Schaaf fl 429
Gegund aan den laagsten inschrijver.
De lighal, bestemd voor mensen die aan tbc leden, kwam te staan aan de oostkant van de P.J. Troelstrawei , waar nu de appartementen van de Nesserwente gerealiseerd zijn.
De lighal werd beschilderd met een groen kruis. Op zondag 15 juli 1911 kon iedereen tussen één en zes uur het resultaat bewonderen.
17-2-1912. “De secretaris bracht verslag uit over het afgeloopen dienstjaar. De lighal werd gebouwd en de tuberculosebestrijding daadwerkelijk ter hand genomen. Door de zuster werden 3647 bezoeken gebracht bij 89 patiënten. 9 maal werden goederen en 3 maal woningen ontsmet. In 4 woningen werden hygiënische verbeteringen aangebracht. 270 maal werd gebruik gemaakt van de artikelen der Afdeeling. Het ledental klom met 33 en bedraagt thans 485. Veel is bereikt, zegt hij aan ’t eind van zijn verslag, maar nog lang niet alles. Meer leden, meer steun, moet ons streven zijn, opdat we binnen niet al te langen tijd kunnen overgaan tot het stichten van een eigen gebouw tot bewaring van ’t materiaal, en woning voor de zuster. Daar moet het heen”!
20-4-1912. “Het bestuur van onze Afdeeling gaat zich bezighouden met den verkoop van de z.g. Tuberculosebloem. Getracht zal worden eenige honderden bloempjes aan de man te brengen. Koopt het, en volgt in offervaardigheid het voorbeeld van Haar, wier naam het als Emmabloem voortaan zal mogen dragen. De verkoop der Emmabloem heeft plaats op Zondag 21 April.”
Er werden 400 bloemetjes verkocht. De opbrengst was fl 140,65
10-5-1913. De watervoorziening is totaal onvoldoende. Er zou een Provinciaal Waterleiding bedrijf moeten komen. Het moet toch niet voorkomen dat men potten en pannen in de vaart schoonmaakt en dat men kannen en melkbussen met pomp- en slootwater reinigt. Bij Grouw wordt het vaarwater verontreinigd door de drukke scheepvaart.
7-3-1914. Er komt een fonds voor een eigen wijkgebouw. De zuster heeft voor tuberculose bestrijding 20 patiënten onder behandeling. Zeven patiënten maakten van de lighal gebruik.
In verschillende bedsteden werden valramen en luchtkokers aangebracht.
3-11-1933. Stichting Het Badhuis. Woensdagavond half zeven had voor genoodigden de bezichtiging plaats. Bij het binnentreden komt men in de vestibule, waarin de kassa en de toegang tot de twee wachtkamers. Uit de wachtkamers komt men in een afzonderlijke gang waar men voor elke afdeling 4 sproeibadcellen en 1 kuipbadcel aantreft benevens een W.C. met closetspoeling. Aardige spreuken versieren de wanden o.a. leest men:
’t Is nutter saeck gesondt te blijven
Dan sieckten constigh weg te drijven.
en:
De Friezen stean bekend as skjin
Om hûs en hear is ’t klear te sjen
Mar as it om har lichem giet
Binn’in heapen tige bang foar wiet
Het Badhuis werd gebouwd aan de oostkant van de Gedempte Haven.
8-4-1938. Aantal verstrekte baden in het Badhuis van 1-11-1933 tot 1-11-1934: Douches 12708, Kuipen 855.
De wens die in 1912 al uitgesproken werd om een eigen wijkgebouw te bezitten is in 1962 gerealiseerd . De eerste steen voor het nieuwe gebouw wordt gelegd door Dr. S. Schoustra op 30-11-1962 en 28-9-1963 door hem geopend.
Bron: Archief weekblad Frisia.