Grafstenen in de Sint Piterkerk

DE GRAFSTENEN IN DE SINT PITERKERK TE GROU

In de kerk bevinden zich de graven van de adel en van aanzienlijke en welgestelde burgers en boeren. In 1795 zijn nagenoeg van alle stenen de familiewapens weggehakt (gelijkheid). De grafstenen zijn later onder een houten vloer aan het oog onttrokken. Bij de restauratie in 1907 werd de vloer tijdelijk weggenomen en kwamen de stenen weer tevoorschijn. Zerk nummer 1 (zie tekening) is toen uit de vloer gelicht en in 1927 in de muur van het voorportaal ingemetseld. Het is de meest rijk bewerkte steen met nog ongeschonden wapens. Bij de restauratie in 1992 is de houten vloer verdwenen en vormen de grafstenen weer de vloer. De stenen liggen niet meer op de oorspronkelijke graven maar zijn gerangschikt naar grootte en vorm.

DE ADEL

De adel is in Grou niet rijk vertegenwoordigd, mede doordat de ‘residenties’ van de voormalige gemeente Idaarderadeel zich bevonden in plaatsen als Idaard en Friens. Het geslacht Roorda zetelde wel in Grou.

3. ABRAHAM VAN ROORDA, uit een bij Grou wonende tak van een oud Fries geslacht van grote staatslieden, was o.a. grietman (burgemeester) van Idaarderadeel van 1620 – 1635 en stierf ongehuwd. Opvolger in het ambt was zijn neef Carel van Roorda, wonende op Friesmastate te Idaard en daar begraven. In de kerk zijn nog wel herinneringen aan deze Carel van Roorda, Fries staatsman en rechtsgeleerde. Het bijzondere tekstbord boven de galerij draagt zijn naam en het jaartal 1654. Ook staat zijn naam op het klokje (1653) in het torentje op het koor, terwijl op de windvaan zijn wapen is afgebeeld.

4. RUERD VAN ROORDA, een broer van Carel, was diens secretaris. Hij overleed in 1652, ook ongehuwd. De beide stenen 3. en 4. zijn identiek.

Wel hadden Carel en Ruerd nog een zuster, Sophie, die gehuwd was met Benedictus van Velzen en drie kinderen had. Zij woonden in een huis, nu Halbertsma’s Plein nummers 12 en 13. De binnenplaats van dit huis was te bereiken via het poortgebouw (uit 1665) tegenover de kerk. De Roorda’s hadden een herenbank in de kerk, de meest oostelijke, met op de overhuiving het familiewapen.

AANZIENLIJKE BURGERS MET OFFICIELE FUNCTIES

2. ARNOLDUS VAN HOBBEMA, was secretaris van Idaarderadeel en ligt begraven met zijn vrouw Tiedzke van Bonnema.

5. AGGEUS BRUINSMA, ook secretaris van Idaarderadeel.

6. AEFJEN VALCKEN, de vrouw van secretaris Aggeus Bruinsma.

2. PETRUS BRUINSMA de jongste zoon van Aggeus , bekleedde later dezelfde functie als zijn vader. Hij had gestudeerd in Franeker, (de letters I.U.D. staan voor luris Utrjusque Docter), dokter in beide rechten, Romeins en kanoniek recht.

1. PETRUS VAN ASPEREN, schoolmeester, dorpsontvanger, bijzitter (wethouder) staat vermeld op het hartschildje met zijn vrouw Hitje Grauius, van een oud Grouwster geslacht. Hun familiewapens staan er boven.

1. GABE VAN ASPEREN, met zijn vrouw Tietje Rintjes Tanja staat onderaan de steen vermeld. Gabe was koopman en bijzitter. Hij werd in 1810, onder Napoleontisch bewind, maire van Grouw; de titel werd in 1813 gewijzigd in schout. Na de bevrijding werd Gabe in 1815 weer bijzitter of assessor. Blijkens het opschrift moet hij een zeer gezien persoon zijn geweest. Gabe was de achterkleinzoon van Petrus. De steen laat verder allegorieën zien van geloof, hoop en liefde. Maker is I. Oenerna.

14. PIETER VAN ASPEREN en zijn vrouw Baukje Anskes waren de ouders van Gabe van nummer 1.

Het tragisch opschrift vermeldt nog het begraven van zes jonge kinderen van hun jongste zoon en dat was dezelfde Gabe van nummer 1.

32. HILTJE VAN ASPEREN, oudtante van Gabe, was de vrouw van

33. JAN HIELKEMA, bijzitter van Idaarderadeel, ontvanger en statenlid.

ADVOCATEN

10. THIMEUS BEYLANUS, oudste advocaat van het hof van Friesland, zetelend in de Kanselarij, tevens burgemeester van Leeuwarden. Ook zijn vrouw Anna staat vermeld. Thimeus was een kleinzoon van Henricus van Beylanus, predikant in Beilen, vandaar de naam Beylanus.

10. JUSTUS BEYLANUS, de tweede zoon van Thimeus, was ook advocaat aan het Hof, had ook medicijnen gestudeerd en was vroedman van Leeuwarden.

PREDIKANTEN

10. CIPRIANUS SIXTI, op de steen van Beylanus, was predikant in Grouw van 1626-1638.

15. JOHANNES VAN GORKUM was hier predikant van 1753-1754. Daarvoor was hij predikant in Idaard. Hij was getrouwd met een dochter van Jan Hielkema (nummer 33).

13. CAROLUS KUTSCH was predikant van 1754-1775, opvolger van Van Gorkum.

26. S.W.C. ENGELBERTS was hier predikant van 1776-1811.

AANZIENLIJKE BURGERS IN ZAKEN

25. YPE DOUWES (FABER) was meester zeilmaker te Grouw. De op deze steen ook vermelde Ype Ates

Faber was zijn kleinzoon van 11 jaar, zoon van Ate Ypes (nummer 9).

16. DIEUWKE ATES was de vrouw van Ype Douwes (nummer 25) .

9. ATE YPES FABER was een zoon van Ype Douwes, ook meester zeilmaker en eveneens touwslager. De naam Lynbaenstrjitte in Grouw herinnert hieraan. Hij was ook mederechter in het nedergerecht van de grietenij Idaarderadeel en o.a. ook kerkvoogd, kortom een belangrijk man en van aanzien. Op de steen ook de naam van zijn tweede vrouw, Maria Geertruid van Gorkum, een dochter van dominee Johannes van Gorkum (nummer 15).

8. BAUKJE REITSMA en GRIETJE WILLEMS DE BOER waren respectievelijk de eerste en de derde vrouw van Ate Ypes Faber. Op deze steen ook nog Baukje Faber, dochter van Ate Ypes en Baukje Reitsma, de 18-jarige vrouw van dominee Isaak Hemsing met een van hun twee jong gestorven zoontjes.

12. RUURD RINSES COOPMANS, boterkoper, zoon van Rinse Ruurds eveneens boterkoopman, uit een bekend geslacht van Grouwster kooplieden, waaruit later predikanten voort kwamen. Op dezelfde steen ook Anna, jong gestorven dochtertje met een jong gestorven broertje.

11. IBELTJE IDSES HASSELAAR was de vrouw van Ruurd Rinses. Op deze steen ook nog dominee Ids Alders Hasselaar, de vader van Ibeltje. Het derde kind van Ruurd en Ibeltje, genaamd Jetske, staat vermeld op de eerste steen van het huis Waachshaven 9.

18. HANS ARENDS was kastelein in de herberg “Het wapen van Idaarderadeel”, nu het pand Halbertsma’s Plein 9-10. Hij was de zoon van Arent Hanses, eveneens herbergier, eerst in herberg “De jonge Prins”, later in “Het wapen van Idaarderadeel”.

17. ARENT HANSES LAMSMA was de zoon van Hans Arends, naar zijn grootvader genoemd en eveneens kastelein. De steen vermeldt nog een jong gestorven zoontje.

EEN BOERENFAMILIE

Deze familie Nidam woonde op Nijdamstra-state, nu een grote kop-hals-romp boerderij aan de weg van Grou naar Jirnsum, vlak voor Jirnsum.

31. WILLEM WILLEMS is waarschijnlijk de oudste Nidam, hier begraven.

28. NYES MEINERTSDR is de vrouw van Willem Willems.

29. IDSERT WILLEMS NIDAM, boer op Nijdamstra, is de zoon van Willem Willems.

21. JETSKE IDSERT NIDAM, dochter van Idsert Willems. Ze was getrouwd met Homme Cornelis Glessa, boer in Tirns.

19. BOTE IDSES NIDAM, ook boer op Nijdamstra, een achterkleinzoon van Willem Willems.

30. HILTIE KLASES GOSLINGA was de tweede vrouw van Bote Idses.

20. De Nidam op deze steen is vermoedelijk nog een kind van Willem Willems.

22. IDTS SYTSES TE WIGLEMA is waarschijnlijk een neef van Willem Willems. Zijn moeder ligt in hetzelfde graf: Anne Idts Gerrits dr.

DIVERSEN

7. WOPKE SIBRANTS VAN WEATEN, op de steen nog een ongeschonden wapen. Dit is de oudste zerk in de kerk (17e eeuw).

23. ANTIE SIMMENS – dr. daaronder een hoofdletter T.

24. Steen zonder opschrift met een handmerk en de letters L en R.

27. Steen zonder opschrift met een handmerk en de letters T en B.

34. Steen onduidelijk opschrift.

Bron: Werkgroep Kerk naar Buiten