Scholen

Het oudste schoolgebouw stond op de plaats van het huidige catechisatiegebouw / kosterswoning aan de Kerkstraat. In dit hoofdstuk worden de gebouwen waarin de drie soorten, t.w. kleuter-, lager- en het voortgezet onderwijs apart beschreven.

De bewaarschool of kleuterschool

Al in de 19e eeuw gingen kleuters naar de bewaarschool. Dit werd verzorgd door een bewaarschool-houdster die voor eigen lokaal moest zorgen. De eerste bewaarschool werd in 1860 gebouwd aan de Parkstraat, op de plek waar nu makelaardij Mid-Fryslân is gevestigd. Het bestond uit een lokaal met een turf- en secreethok (toilet). Al negen jaar later liet de gemeente een nieuwe bewaarschool bouwen. Deze werd gebouwd tegenover de oude school, op de plaats waar nu de Poeisz is gevestigd. Deze school bestond uit twee lokalen, gescheiden door een gang.

Vanaf 1830 was de openbare lagere school gehuisvest in een gebouw aan It Grien. Door uitbreiding van het aantal leerlingen wilde de gemeente in 1883 het gebouw uitbreiden door een deel van It Grien op te offeren. De inwoners van Grou wilden dit niet en de gemeente besloot toen de bewaarschool om te bouwen tot lagere school en het gebouw aan It Grien te bestemmen als bewaarschool. In 1884 was de ombouw en uitbreiding van de bewaarschool tot een school voor lager onderwijs een feit. Tot oktober 1959 gaan de kleuters naar de school aan It Grien. In dat jaar wordt de nieuwe school, de Dr. Eeltje Halbertsma-skoalle (EHS), geopend op de hoek van de Nesserweg (nu P.J.Troelstrawei) en de Oostergoostraat. Op 24 oktober 1959 werd deze school feestelijk geopend door burgemeester Walda. In het jaarverslag 1959 van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs konden “de kleuters in deze nieuwe school onder de meest ideale omstandigheden binnengeleid worden in de allereerste beginselen van de levensschool”. Een jaar later (1960) wordt het oude schoolgebouw aan It Grien afgebroken.

Veel jonge gezinnen vestigden zich eind jaren zestig in het dorp, met als gevolg dat de klassen op de EHS overvol raakten. Een nieuwe kleuterschool, gevestigd aan De Koffe genaamd It Roefke, werd op 15 oktober 1969 in gebruik genomen. Het gebouw beschikte over twee lokalen, maar die waren ook al gauw weer aan de krappe kant, zodat in 1974 er een derde lokaal bijkwam. Door de integratie van het kleuter- en lagere onderwijs tot de basisschool werden in 1985 It Roefke en de Master Wielsma Skoalle (elders meer over deze school) een basisschool en zo restte ook voor deze school in 1989 de slopershamer. Op de plek waar de school stond staan nu huizen.

In een oude barak startte op 1 januari 1973 christelijke kleuterschool De Springplank. De barak stond op het erf van de Christelijk Nationale School (elders meer over deze school) aan de Stationsweg. In 1985 fuseerden de kleuter en lagere school tot basisschool “De Nijdjipskoalle”. In de praktijk was er al langer sprake van samenwerking met de CNS.

De lagere scholen

Zoals geschreven stond de eerste ‘echte’ school op It Grien. Men kwam binnen in een hal met de kapstokken en een lage kast met vakken om de klompen in te zetten. Er waren twee lokalen en een turfhok. De ‘stoute’ kinderen werden daarin wel eens opgesloten door de juf. Ramen zaten aan de westkant van het gebouw en waren zo hoog geplaatst dat je niet naar buiten kon kijken. Buiten was een zandbak omgeven door een ijzeren hek.

De ‘opvolger’ in 1884 stond dus op de plaats waar nu de Poeisz-supermarkt is gevestigd aan de Parkstraat, vandaar de naam Parkschool. Dit was een hoog gebouw met in het midden een lange gang met granieten vloer en aan weerskanten vier lokalen. Ook hier de kapstokken, klompenrekken en hoog geplaatste ramen.

In 1951 werd een nieuwe school aan de Nesserweg gebouwd. Deze kreeg (later) de naam            Hjerre Gerritsskoalle (HGS). Het gebouw is zestig meter lang en er zijn zeven lokalen. Alle met ramen aan de zuidkant en uitzicht op het sportterrein. Over de gehele lengte een brede gang met kapstokken en toiletten. Het was de bedoeling dat alle kinderen naar de nieuwe school zouden gaan, maar de toewijzing van het bouwvolume voor scholenbouw maakte dit echter onmogelijk. Met andere woorden, het gebouw was dus direct alweer te klein. In 1956 heeft men besloten de school in twee scholen te splitsen en werd de Parkschool weer in gebruik genomen. Als naam voor deze school werd gekozen voor Master Wielsma Skoalle (MWS).

Aangezien deze terugkeer een noodoplossing was, werd besloten dat er een nieuwe school moest komen aan de ‘Schoolstraat’, de latere ‘Dokter Schoustrastrjitte’. In 1961 werd besloten tot de bouw van een vijf-klassige school, met handenarbeidlokaal. Een pijnlijke vergissing, zo leerde de toekomst. Maar in april 1963 werd de overgang van de Parkschool naar de MWS een feit. De Parkschool heeft in de periode 1963-1976 (toen de school werd afgebroken) nog onderdak geboden aan o.a. de openbare bibliotheek en aan Jeugdcentrum ‘Why’.

Tegelijkertijd met de bouw van de nieuwe school werd tussen de beide lagere scholen een nieuw gymnastieklokaal gebouwd. Wat aan de MWS opviel was het ontbreken van een gang langs de lokalen. Elk lokaal was middels een kleine hal, met sanitair en garderobe, direct verbonden met het schoolplein. In 1966 was de school al weer te klein en moest les worden gegeven in het handenarbeidlokaal. In 1969 werd een extra lokaal gebouwd en halverwege de jaren zeventig kwam dan nog een extra lokaal en de zo gemiste gang. In 1985 fuseerde de MWS met ‘It Roefke’ (zie hierboven) en in 1989 verhuisden de groepen 1 en 2 naar de MWS.

De HGS werd i.v.m. de vorming van de basisschool samengevoegd met Eeltje Halbertsmaskoalle. De beide scholen gingen onder de laatste naam verder.

Al begin jaren tachtig werd voor het eerst een onderzoek uitgevoerd naar het mogelijk samengaan van de beide openbare lagere scholen. Een werkgroep concludeerde in 1984 dat één grote school voordelen op zou kunnen leveren. Door de verplichte vorming van de basisscholen in 1985 kwam hier geen vervolg op. Begin jaren negentig laaide landelijk de discussie op over het opheffen van kleine scholen. In Grou werd toen gepleit voor de oprichting van één nieuwe school. Door allerlei oorzaken besluit het college van B & W pas in december 1998 tot een fusie met als tijdpad voor ingebruikname van een nieuwe school: augustus 2002. De school kreeg als officiële naam De Twa Fisken.

Waarom het tot 2012 heeft moeten duren voor de nieuwe school er stond, wordt elders uit de doeken gedaan.

Achter de oprichting van de Christelijk Nationale School (CNS) was Jan Cnossen (de Roekeboer) de drijvende kracht. Samen met anderen voelde hij het ontbreken van zo’n school als een gemis. Op 31 augustus 1949 ging de CNS van start. De eerste en tweede klas in de consistorie (kerkenraadskamer) van de gereformeerde kerk aan de Kievitstraat. De derde t/m de zesde klas kreeg les in de nu niet meer bestaande kapel aan de Eerste Oosterveldstraat.

In 1954 wordt het oude gebouw van de MULO aan de Stationsweg in gebruik genomen. Het pand bestond uit drie lokalen en een gymlokaal. Dit laatste werd ook gebruikt door de overige scholen. De leerlingen kwamen overal vandaan. Zowel uit het dorp, maar ook van ‘oer it wetter’, de Wyldlannen, Pean, Sytebuorren, Burd en zelfs uit Jirnsum. Maar ook deze school kreeg steeds meer leerlingen, nieuwbouw was hoog nodig. Als oud-voorzitter sloeg Cnossen in 1975 nog wel de eerste paal van de Nijdjipskoalle, maar de opening op 12 maart 1976 heeft Cnossen, door gezondheidsproblemen, niet bij kunnen wonen. De school, gevestigd aan de Súdfinne, bestaat uit vier klaslokalen en een handenarbeidlokaal. In hetzelfde gebouw is ook kleuterschool ‘De Springplank’ ondergebracht (zie hierboven).

OBS De Twa Fisken en CBS Nijdjipskoalle in de ‘Brede School’

De bouw van een nieuw pand voor alle basisscholen in Grou is politiek gezien een zware bevalling geweest. Ruim tien jaar later dan de bedoeling was konden de leerlingen de school betrekken.

In het huisvestingsplan van de gemeente Boarnsterhim stond dat in het jaar 2000 begonnen zou worden met de bouw en in 2002: klaar! De bomen groeiden in die tijd nog ‘himmelhoch’, want naast de beide scholen was er plaats voor een zwembad, theater, sporthal, vergadercentrum, fitnessruimte en een café. Muziekruimten en ateliers konden nog toegevoegd worden. In februari 2008 bleek alles onhaalbaar. Er waren toen al meerdere mislukkingen aan vooraf gegaan. De eerste plannen werden nog door de gemeente zelf gemaakt. Die mislukken en er wordt een externe projectleider aangezocht. Die blijkt z’n afspraken en toezeggingen niet na te kunnen komen. Het college van Boarnsterhim besluit zelf het heft in handen te nemen en belooft dat in 2011 alles rond zal zijn. Later blijkt dat de gemeente in de financiële problemen zit en zelfs onder toezicht van het Rijk komt te staan. Het college kan belofte niet nakomen en stapt in 2009 mede om deze reden voltallig op.

Een nieuw ‘zakencollege’ start voor de vierde keer het hele proces op. Zij gaan voor een ‘gewone’ school. Het wordt dan uiteindelijk herfst 2012 als de school wordt geopend.

In de school met twee bouwlagen, is de gymzaal als ‘hart’ van het gebouw genomen. Daar omheen liggen de lokalen van de scholen in een U-vorm. Doordat de gymzaal een meter is verdiept kon in de gevel glas worden verwerkt. Vanuit de gymzaal heeft men door allerlei vensters en ruimten heen zicht naar buiten. Het gebouw is dan ook, aldus de architect, ‘een speeltoestel met trappetjes en bruggetjes’ geworden.

De schoolgebouwen van zowel de CNS, EHS en de MWS zijn intussen alle drie afgebroken. Op de plaats van de CNS is een ‘beleeftuin’ aangelegd, waar de jeugd zich op allerlei toestellen en velden kan uitleven. Op de plaats van de beide openbare lagere scholen en het gymnastieklokaal aan de Dokter Schoustrastrjitte zijn inmiddels nieuwe woningen verrezen.

Het voortgezet onderwijs

We schrijven 1919 wanneer B & W van de gemeente Idaarderadeel stappen onderneemt om tot de oprichting van een MULO-school te komen. Bij de voorlopige inschrijving in september worden tussen de 25 en 30 leerlingen aangemeld. Ondanks pessimistische geluiden durven B & W het aan om in augustus 1921 de aanbesteding van de school open te stellen. Op maandag 2 oktober 1922 opent burgemeester Nammensma de school, gelegen aan de Stationsweg. Het eerste jaar wordt de school bezocht door 49 leerlingen. In 1954 wordt een nieuwe school betrokken, ook aan de Stationsweg.

De nieuwe school kreeg de naam van Carel van Roorda, in een ver verleden grietman van de gemeente Idaarderadeel. Men vond de school namelijk niet alleen van betekenis voor Grou, maar juist voor de hele gemeente.

In 1993 is de basisvorming ingevoerd. Al tijdens de besprekingen met de beoogde fusiekandidaat, de MAVO-LHNO uit Akkrum, is duidelijk dat de te vormen school op den duur niet groot genoeg zal zijn om alle onderwijskundige en financiële problemen het hoofd te bieden. Verdere onderzoeken naar de haalbaarheid van samenwerking resulteerde uiteindelijk in een fusieschool met de openbare MAVO’S van Grou/Akkrum, Joure en in Heerenveen de Rijksscholengemeenschap en de LEAO onder de naam Openbare Scholen Gemeenschap Sevenwolden.

De locatie aan de Stationsweg bestond onderhand veertig jaar en was toe aan een ingrijpende verbouwing dan wel nieuwbouw. Uit kostenoverwegingen is toen besloten in Grou een nieuwe school neer te zetten. Dit werd de OSG Sevenwolden, op de huidige locatie aan de Burstumerdyk.